Geleceğin mesleklerinde cinsiyet çeşitliliği hem zorluğu hem de fırsatı içinde barındırıyor. Türkiye rakamlarına bakıldığında 30 milyon istihdam içerisinde sadece 245 bin teknoloji çalışanı bulunuyor ve bu rakamın da sadece %9.91’ini kadınlar oluşturuyor. Bu düşük temsil seviyesi COVID-19’dan önceye dayanıyor. Pandemiyi ve artan bakım yükümlülüklerinin orantısız payını üstlenen kadınları bu süreç ile birlikte değerlendirecek olursak, daha fazla zorlukla karşılaştıklarını söylemeye gerek kalmıyor.
Ancak burada bir de fırsat yer alıyor: Kadın liderler listesini genişletebilen teknoloji şirketleri somut faydalar elde etmeye hazır. Liderlerinin %30’unun kadın olduğu firmalar, kadın lider bulunmayan benzer firmalara kıyasla kârlılıklarında %15’lik bir artışa sahip. Biz de Google ve MediaCat olarak Türkiye’de yaratıcı ve yenilikçi çalışmaların ardındaki kıdemli kadın liderlerin hikâyelerini duyurarak, genç kuşaktan kadınların ufuklarını geliştirmeyi ve yeni yetkinlik alanları yaratarak kariyerlerini 21. yüzyıla uyarlamak için geçtiğimiz yıl #SheMakes adında bir program hayata geçirmiştik. Bu yıl da veri odaklı yaratıcı endüstriler, inovasyon ve girişimcilik alanlarında geleceğin mesleklerini şekillendiren 16 parlak genç kadının hikayesinden ilham alıyoruz.
1- Sanat ve inovasyonu birleştirenler
Genel stratejilerin ötesinde, müzik, film, yayıncılık gibi sanatsal sektörlerin farklı alanlarındaki organizasyonlar sektöre özel stratejiler geliştirmeli. Yeterince temsil edilen grupların itibarını artırmaya yönelik çözümlerin, “herkese uyan tek bir çözüm” ile karşılanması mümkün değil.
“Kadınların liderliğinde gelişen ve değişen bir müzik endüstrisi neden olmasın?” diyen müzisyen Bengisu Önal stok video ve müzik girişimi StoryBlocks’ta müzik operasyonları direktörlüğünü üstleniyor. Diğer yanda Türkiye’nin ilk çizgi roman ve hikâyecilik platformu Çizgi’nin kurucusu Yağmur Aydemir, yerel hikâyeleri globale taşımak ve kültür turizmine katkı sağlamak istiyor.
Beyaz yaka kimliğinin yanına girişimci unvanını da ekleyenleden biri Yağmur Tuğçe Kaya ise süresi 40 dakikadan kısa filmleri küresel ölçekte yayınlamayı hedefleyen cineshort girişimiyle şimdiden 90’dan fazla ülkede izleyiciye ulaşmış durumda. Tasarım ve inovasyonı bir araya getiren endüstriyel ürün tasarımcısı Dilruba Varazlı da dökümü, daha ergonomik, daha hafif ve daha kullanışlı hale getirdiği tasarımıyla sektörü bir yenilikle buluşturanlardan.
Girişimciliği “sormak, sorgulamak, denemek, hata yapmak ve yılmadan tekrar denemek” olarak tanımlayan Pelin Kumcular, her akıllı ekranın bir oyun bilgisayarı olmasının hedeflendiği ve paylaşım ekonomisinin oyun sektöründe de mümkün olabileceğini gösteren BRB girişimiyle değer ve fark yaratmayı amaçlıyor.
2- Artırılmış gerçeklikten güç alanlar
Artırılmış gerçeklik, arabamızın kendi kendine gitmesini sağlayarak veya bir flört uygulamasında mükemmel eşleşmeyi bulmamıza yardımcı olarak günlük hayatımızı kolaylaştırırken, dünyanın genelindeki sorunları çözmeye yardımcı olmak için de kullanılabilir. Bu amaçla Google, insani ve çevresel zorlukları çözmek için AI’yı kullanmayı amaçlayan AI for Social Good programlarını uygulamaya koydu.
Mimarlık geçmişini kullanarak farklı platformlarda alternatif alanlar yaratmak için çalışan Ece Tankal, Hyphen Labs çatısı altında sanal ve artırılmış gerçeklik aracılığıyla tasarım pratiği, spekülatif nesne tasarımı ve mekansal tasarım kullanarak çeşitli medya biçimlerini ve gelişmekte olan yeni medya teknolojilerini birleştiriyor.
Diğer yandan otonom araçların çevreyi algılama ve planlama algoritmalarının tasarımı ve implementasyonu ile ilgilenen Nisanur İlhan, yapay zekâ ve insansız hava araçları üzerine yaptığı projelerle geleceğin mesleklerinde adım adım ilerliyor.
3- Eğitimde bir adım ileriye gidenler
“Çocukların okur-yazar olması ve kitaba erişmesinin de ötesinde onlara eleştirel okuryazarlık becerisi ve okuma kültürü bağlamında gerekli entellektüel bakış açısı kazandırmak için deneyim, iletişim, inovasyon ve ilham sağlayan yenilikçi projeler geliştiriyoruz,” diyen Merve Yavuzdemir bu arzusunu KütüpAnne Platformu ile gerçekleştiriyor.
Eğitim, gelecek nesiller ve kadınların teknoloji kariyerlerindeki gelişimlerine katkıda bulunmak söz konusu olduğunda birbirinden değerli girişimler ön plana çıkıyor. Örneğin, “Doğru oyuncak her şeyi değiştirir” mottosuyla yola çıkan Moritoys ile Hazal Kırıkçı, sosyal girişimiyle aileleri çocuk gelişimine en uygun oyuncaklarla buluşturuyor ve “tek kullanımlık” oyuncak kültürünü dönüştürmeyi amaçlıyor.
Bir diğer girişim UP School, kadınlara teknik beceri kazandırarak teknoloji kariyerlerine güçlü adımlarla başlamalarına imkân tanıyor. UP School’un kurucu ortağı ve CEO’su Mina İlköz’ün hayali de teknolojide binlerce rol model kadın yetiştirebilmek.
4 – İnsanlığın geleceği için sosyal fayda, sağlık ve tarıma odaklananlar
Dezavantajlı bireyler ile gönüllü olarak onlara destek sağlamak isteyen ruh sağlığı uzmanlarını bir araya getiren Pınar Canbaz ise, gonullupsikolog.org ile hem bireysel hem de kamusal alanda bu hizmeti yaygınlaştırmayı hedefliyor.
Ziraat mühendisi Hale Çolak Tura, gün geçtikçe artan sağlıklı beslenme trendinden hareketle glütensiz, vegan, katkısız ve koruyucusuz, besleyici değeri yüksek makarnalar üretttiği BIOROOTZO markası ile “Hedefim sadece evlerin mutfağında olmak değil, okulların menülerinde yer almak, hastaneler de alternatif olarak var olabilmek, havaalanlarında ürünlerimin servis edilmesi” vizyonuyla yola devam ediyor.
Türkiye’nin ilk biyoponik tarım girişimi olan Kybele’s Garden ise kimya mühendisi Aygen Savaş Alkan’ın imzasını taşıyor. Sırada; “Bunu bir üst aşamaya taşımak ve bu projeyle mikroalg bazlı biyonik tarımı gerçekleştirmek” olduğunu söylüyor.
Biyoteknoloji alanında girişimci Yağmur Kiraz Durmaz, “Hastalığa değil sağlığa odaklı, ekolojik ilkeleri gözeten bir tıp yaklaşımı ile fiziki ve mobil bir eğitim ve tedavi merkezi” olarak tanımladığı Şifa Okulu ile, daha fazla genç kızı bilimle tanıştırabilmek adına çalışmalar yürütüyor.
Genç kadın liderlere ihtiyacımız var
Yukarıdaki hikayeler günümüzde ilham kaynağı olan ve geleceği düşünen kadın girişimlerin yalnızca birkaçı. Bu hikayeleri artırmak, daha eşitlikçi bir gelecek yaratmak için özellikle iş dünyasına, teknoloji öncülerine ve şirketlere büyük bir rol düşüyor. Bir sektör, eşitliği ve çeşitliliği engellemeye devam eden bilişsel ve psikolojik önyargılara nasıl karşı koyar? Açıklamalar ve taahhütler yoluyla değil. Bunun yerine, ortaklaşa birkaç adım atılmalı:
- Objektif ve ölçülebilir kriterler benimseyin. Şirketler, yöneticilerin çalışan performansını değerlendirmesi için nesnel ve ölçülebilir kriterlere dayanan eşitlikçi ölçütler geliştirebilir.
- Çalışanların üst düzey rollere erişmeleri için esnek yollar sağlayın. Tüm çalışanlar üst kademelere ulaşmak için aynı yolu izlemeyecektir ve bazılarının bu süreçte esneklik ve gelişim fırsatlarına ihtiyacı olabilir.
- Stereotipleri öne süren kültürel ve çevresel önyargıları azaltın, ortadan kaldırın. Kuruluşlar, geri bildirim verme, değerlerin altını çizme ve aidiyeti teşvik eden ortak hedefleri destekleme konusunda tüm çalışanlarla birlikte çalışabilir.
